Defansif tıp

Tüm olan bitenin farkındaydım da adını koyamıyordum.Daha ağır tabirler(!) kullanıyordum kendimce.Ama Prof.Dr. Ahmet Rasim Küçükusta son kitabında yazmış işte.Daha önce de bahsettiğim, bundan önceki kitabında olduğu gibi yine doğruları kimseden korkmadan,lafını sakınmadan yazmış.Kendisi bir tıp doktoru iken modern tıbbın karşısında olması,meslektaşlarının kötülüğünü istemesi ya da ilaç karşıtı olması mümkün mü?Ama bütün bunların dengesini öyle iyi sağlıyor,düzenin eleştirisini öyle doğru tespitlerle yapıyor ki hayran olmamak elde değil.Yine de doğruları söylediği için meslektaşları tarafından aynı Dr.Hakan Çoker'e yapılan haksızlıklara maruz kalıyor.'Anlamıyorlar yahut yanlış anlıyorlar.' diyemeyeceğim diğerleri için artık maalesef,bal gibi anlıyorlar ne demek istediklerini ama işlerine gelmiyor.Olay bu.

Halbuki çok mu zor bu kadar değerli bir mesleği Prof.Dr.Ahmet Rasim Küçükusta, Dr.Hakan Çoker ve Prof.Ahmet Aydın'ın anladığı ve uyguladığı şekilde icra etmek?

''Son birkaç senedir giderek daha çok duymaya başladığımız bir tabir var:Defansif tıp.Buna çekinik tıp veya savunma tıbbı diyenler de var ama futbola bu kadar meraklı bir memlekette defansif tıp tabirinin daha çok rağbet görmesi gayet normaldir.

Defansif tıp aslında yeni çıkmış bir uygulama da değildir.Hatta ta Hipokrat zamanından beri her doktorun zaman zaman adını bilmeden başvurmak zorunda kaldığı bir yöntem olduğunu söylemek bile yanlış olmaz.

Defansif tıbbı iki ayrı grupta değerlendirmek gerekir.Birincisi tıbbi sebeplerle uygulanan defansif tıp,diğeri ise tıp dışı korkularla uygulanan defansif tıp.

Tıbbi sebeplerle uygulanan defansif tıp

Tıbbi sebeplerle veya tıbbi endişelerle uygulanan defansif tıp;doktorun eğitim,bilgi tecrübe eksikliğinden kaynaklanabileceği gibi,hastaya ayrılan zaman azlığı,iş yükü fazlalığı,yorgunluk gibi sebeplerle de yapılabilen 'masum' bir uygulamadır.Bazı haddinden fazla 'titiz' doktorların farkında olmadan zaman zaman defansif tıp uygulamalarına karışabilecekleri de unutulmamalıdır.

Tıp dışı korkularla uygulanan defansif tıp

Bu tabir ile,doktorların görevlerini yaparken;çeşitli korkular (görev sırasında şiddete uğrama,şikayet edilme,cezai takibata uğrama veya tazminat davası açılma olasılığı) duymaları sebebiyle kendilerini emniyete almak için yaptıkları davranış ve uygulamalar kastedilir.

Defansif tıp,doktorların vazifelerini tıbbın gerektirdiği gibi yapmaktan çok şikayet unsuru olmayacağını düşündükleri şekilde yapmaları şeklinde de tanımlanabilir. ( Öykü'nün notu:Bkz.%45'lik sezaryen oranı!)

Burada asıl önemli olan,hastaların teşhis ve tedavilerinin en kısa zamanda,en az masrafla,en rahat şartlarda ve hastaya en az acı veya sıkıntı verecek şekilde yapılması değil,hastaların teşhis ve tedavileriyle ilgili uygulamaların doktorların başına bir iş açmamasıdır.Bu yazımda esas konumuz tıp dışı sebep ve korkularla uygulanan defansif tıptır ve bundan sonra anlaşılması gereken bu olmalıdır.

Defansif tıp bir taraftan sağlık harcamalarını arttırırken ve doktorların ve laboratuvarların boş yere zamanını alırken,diğer taraftan hastayı da gereksiz masraflara ve daha da önemlisi risklere sokar.

Defansif tıpta başvurulan başlıca davranış ve uygulamalar şunlar:

1-Teşhis ve tedavi için gerekli olmadığı halde istenen her türlü kan,idrar,beyin-omurilik sıvısı tahlilleri;tomografi,MR,anjiyografi gibi radyolojik incelemeler;gastroskopi,sistoskopi gibi endoskopik incelemeler;efor testleri,solunum fonksiyon testleri;alerji testleri,nükleer tıp incelemeleri,biyopsiler...

2-Burada,her gereksiz tetkikin defansif tıp kavramı içinde değerlendirilmesinin yanlış olacağını hatırlatmak isterim.Mesela kamu hastanelerinde uygulanan performans sistemi ve muayenehane hekimliğinde özel laboratuvarların tetkik başına komisyon vermeleri de gereksiz tetkiklerin yapılmasına yok açıyor,ama bunların sebebi defansif tıp değildir.

3-Teşhis ve tedaviyi etkilemeyecek olan gereksiz konsültasyonlar

4-Hastanın gerekli olmadığı halde müşahade altına alınması,hastaneye veya yoğun bakıma yatırılması

5-Ağır ve komplikasyon ihtimali riski yüksek hastaların teşhis ve tedavilerinin üstlenilmemesi ve bunların başka merkezlere sevki

6-Saldırgan tutum içinde olan;tartışma yaratmaya meyilli hasta veya yakınları dolayısıyla teşhis ve tedavi sorumluluğunun alınmaması.

7-Hastalığın ağırlığının ve komplikasyonlarının abartılması,en seyrek rastlanan komplikasyonların sık görülüyormuş gibi sunulması suretiyle hasta ve hasta yakınlarının korkutulması.

Uygulanma sıklığı

Defansif tıp birçok ülkede çok sık başvurulan bir uygulamadır;özellikle de gelişmiş ülkelerin bir sorunudur.

Mesela JAMA isimli dergide yayımlanan ve 2005'te yapılan bir araştırmada defansif tıbbın,Amerika'da doktorların % 93'ü tarafından uygulandığı belirlenmiştir.Defansif tıbba en çok acilciler ve cerrahlar başvururlar;bunlar içinde de kadın-doğum uzmanları,beyin cerrahları ilk sıralarda yer alırlar.

Önümüzdeki senelerde defansif tıp kavramı ile çok sık karşılaşacağınızdan ve hatta bu uygulamalardan herkes gibi nasibinizi alacağınızdan hiç şüpheniz olmasın.''

Kafamdakilerin hepsinin yazıya dökülmüş haliydi bu.Olayın adını da öğrenmiş oldum sayesinde.

Demek ki ben ofansif oynayan;Ahmet Rasim,Hakan ve Ahmet gibi yıldızlardan oluşan takımın taraftarıyım.

Hatta fanatiğiyim!